Balagtasan | Pisi sa Isip: Mental Health ng Kabataan, Tungkulin ba ng Pamilya o Paaralan?

Copyright © 2023 Jennings Arrison. All rights reserved.

Tema: Mental Health ng Kabataan, Tungkulin ba ng Pamilya o Paaralan?

| UNANG TINDIG |

PAGSISIMULA NG LAKANDIWA:

Isang mainit na pagbati sa'ting mga tagapakinig

Nawa'y naging kaaya-aya yaong inyong pagliwaliw,

Nawa kayo'y nakapagpahinga mula sa pagkaligalig

At hindi nadala ng problemang tiyak na nakababaliw.

Kung noo'y ang usapan ay patungkol sa dunong at kayamanan

Ngayon nama'y pagtatalunan kung sino ang may pananagutan,

Sa pangangalaga sa kalusugang pangkaisipan ng kabataan

Sino nga ba ang responsable? Ang pamilya ba o paaralan?

Ako ngayo'y nagugulumihan, hindi batid ang kasagutan

Hindi ko mawari kung aling panig ba ang aking papanigan,

Mabuti na lamang at narito ang tutulong sa'kin sa pagbuo

Ng solusyon kahit na parang sila ngayon ay magbubunggo.

Gayunpama'y mas mainam kung sila'y kilalanin muna

At ng masulyap natin ang kagalingang hatid nila,

Kilatisin ng maigi, sa maamong mukha'y 'wag padadala

Oras nang magpakilala ang naparito sa'king kaliwa.

PAGPAPAKILALA NG MAMBABALAGTAS 1 (Dedepensa sa Pamilya):

Marapat lamang ang nasa harapan ay ipakilala ang kaniyang sarili

Lingkod niyong nasa tanghalan, tawagin na lamang sa pangalang Florante,

Titindig para sa pamilyang may layong anak ay mapabuti

Iniisip ang kabataan pagkat tayo ay importante.

LAKANDIWA:

Nakatutuwa pagkat parang ika'y tatakbo

Tunog kandidatong nanlilimos ng boto,

Datapwat 'wag tayong manghusga agad ng kapuwa

Baka ang mamutawi sa kaniyang labi'y ating ikatutuwa.

Habang ang nasa aking kanan ay isang mayuming dilag

Tila 'di makabasag-pinggan at parang isang bulaklak,

Ngunit 'wag pakatitiyak pagkat titig niya'y nakasisindak

May tinik pa naman ang rosas at maaaring makasugat.

PAGPAPAKILALA NG MAMBABALAGTAS 2 (Dedepensa sa Paaralan):

Sa sigalot at problemang ito

Tungkulin ay klarong-klaro,

Dapat sana'y sa tahanan inaasikaso

Ngunit paaralan ang siyang naaareglado.

Ako si Laura, ang boses nitong paaralan

Taliwas sa aking kalaban,

Hindi ko na kailangan pang pamulaklakin ang aking pangalan.

Pagkat hangad ko ay puro't pulido

Walang ibang gusto,

Kundi mabigyan ng kaliwanagan

Lahat ng palaisipan at katanungan ninyo.

LAKANDIWA:

Aba, aba, aba! Kung gayon kayong dalawa

Florante at Laura, pinagtambal ngayon ng sadya,

Ngunit ang pinagkaiba nga lang ay sa entablado ang tagpuan

May aasahan ba tayong magkakagustuhan o magkakasagutan?

Nawa'y maging kapaki-pakinabang ang ating diskusyon

At maging salbabida para sa mga nalulunod ngayon,

Nalulunod sa luha't suliranin sa buhay

Nawa'y sila'y mapakinggan at magkaroon ng karamay.

Oh siya, siya, siya. Tigilan na ang pasakalye.

Makinig kayo ng maigi at pag-isipan ng mabuti,

Ang tanong na nakasabit, sino ang dapat na gumupit?

Sa malaking responsibilidad ay sino ang dapat magbitbit?

TINDIG NG MAMBABALAGTAS 1 (Dedepensa sa Pamilya):

Kung gayon binibini, ngalan mo pala'y si Laura

Ikinagagalak nitong aking pusong ikaw ay makilala,

Nawa tayo'y magkaunawaan hinggil sa kalusugang pangkaisipan

Ng kabataan na nararapat tugunan ng paaralan.

Batid naman nating lahat na ang kabataan ang siyang hinaharap

Nitong ating bayang minumutyang nangangailangan ng paglingap,

Ngunit paano mapapabuti ang ating Inang Bayan

Kung ang mismong pag-asa nito'y sa pag-asa'y nawawalan?

Masasabi kong nararapat umaksyon ang paaralan

Lalo pa't halos buong araw sila ay nasa eskwelahan,

Lagpas walong oras sila ay nagsusulat

At sa tambak na proyekto, sila pa nga ay napupuyat.

Napapagod ang utak, katawan ay namamayat.

Ngunit kailangang magsipag nang ikaw ay umangat,

Hindi maiiwasang ikumpara ang sarili sa iba

Dahil maliban sa patalinuhan, minsa'y mukha'y nakukutya.

Pilit mo mang ikubli ang iyong kalungkutan

Ngunit bakas sa iyong mga matang ikaw din ay nahihirapan,

Kaya't ikaw ay sumang-ayon na't paniniwala mo'y talikuran

At maghawak-kamay tayo para sa kinabukasan.

TINDIG NG MAMBABALAGTAS 2 (Dedepensa sa Paaralan):

Hindi ko kailangan makigpagsang-ayon sa iyo, Ginoo

Kung ang usapin din naman ay ganito ka seryoso,

Ipagpaumanhin niyo itong makatang nangungusap

Kung kayo man ay nagulat sa aking pahayag.

May nasasaloob akong rason 

Kaya't intindihin niyo muna ang hinggil ko at reaksyon. 

Hindi ba ang disiplina at kaalaman ay hinubog sa tahanan

Bago pa man pumasok ang bata sa silid-aralan? 

Kung gayon, ano man ang ikinilos ng bata 

Ay sa tahanan niya mismo ito nakuha.

Hindi natin maipagkakaila na ang paaralan ay silid ng karunungan

Institusyong panlunan ng serbisyo't kaalaman,

Subok man ang tiwala natin sa paaralan 

Kung kaya hindi lahat ay nababantayan.

Sa dami ng populasyon

Halos di-mahulogan ng karayom,

Hindi mo rin masasabing mabibigyang-tugon

Ng isang guro ang isang daang lupon.

Oo nga't higit sa panahon ang inilalagi sa paaralan.

Ngunit huwag sana nating ipagsawalang-bahala

Ang suliraning ikinukubli ng isang bata.

Pakatatandaan mong anoman ang kahihinatnan ng isang lawin,

Ang rason nito ay nasa pugad pa rin.

| IKALAWANG TINDIG |

LAKANDIWA:

Napakabuti't napakamainam, may kabuluhan ang inyong tinuran

Parehong may punto, kapuwa may dahilan,

Sa kana'y titindig sa pamilya, sa kaliwa'y titinig naman sa paaralan

Ako muna'y aatras at nang makaabante ang usapan.

TINDIG NG MAMBABALAGTAS 1 (Dedepensa sa Pamilya):

Akala ko pa naman ay agad tayong magkakaintindihan

Ngunit sa aking palagay' pang-unawa mo'y may kabagalan,

'Di bale't opinyon mo pa rin ay aking igagalang

Datapwat tila isinisisi mo ang lahat sa magulang.

Batid kong nag-uumpisa ang laban sa pugad

Kung saan natututo silang ikampay kanilang pakpak,

Subalit hindi ba guro'y dapat din silang damayan

Ano pa't tinawag silang pangalawang magulang?

Bagkus naitatanim sa musmos nilang isipan

Na sila ay mga lawing tila nasa paligsahan,

Sa paglipad sa nakakalulang himpapawid na kay lawak

'Pag mataas pa naman ang lipad, tiyak 'pag nabagsak ay malalim ang sugat.

Nand'yan ang paaralan hindi lang upang sila'y turuan

Kundi upang gabayan sila sa tuwing nasa silid-aralan,

Kundi upang unawain kanilang suliranin

Na minsa'y tinatago nila sa pamilya't kinikimkim.

Ikaw ay nangangaral nang hindi alam ang dinadaldal

Mawalang-galang na po't tungkol sa kalusugang pangkaisipan ang ating pinag-uusapan,

Subukan mong sabihin 'yan sa harap ng mga magulang

Na may anak na nabugbog sa mismong gusali ng eskwelahan!

TINDIG NG MAMBABALAGTAS 2 (Dedepensa sa Paaralan):

Kailanma'y hindi nagkulang sa pagtuturo at pagdisiplina ang paaralan

Masisiguro natin yan,

Kaylaki siguro ng inaasahan mo sa tahanan

Kung kaya't nakalimutan mo na sa paaralan ay magbigay-galang.

Halos baluktot na ang likod sa pagod at uyamot

Halos ipakain na ang sagot, 'wag lang makalimot,

Madalas kulang pa ang sahod

Pero tuloy pa rin ang paglilingkod kahit anong hirap at pagod.

Panahon na siguro na dapat pamilya na naman ang tumugon nitong problema

Sa halip na ang bata ay himukin ng maihasa,

Mabigat na pasanin sa supling na lang inaasa

Tahanang mapaghangad ang anak ang siyang napapahamak.

Sa taas ng lipad 

Kahit mismo pakpak ng sisiw ay inaapak.

Sa paglipas ng araw, 'wag mo sanang pagtakhan

'Pag ang bata ay magsimula ng magdumi ng kalan,

Walang ibang sisisihin sa tahanan 

Ang siyang puno, ugat at dahilan.

'Wag mo'kong pangaralin kung para sa'yo wala akong modo

Dahil bukas ang puso ko sa pinaninindigan ko,

Naiintindihan ko ang lahat ng iyong payo pero sa problemang ito

Dapat nating punahin ang mas maraming natrabaho na dapat sana'y tungkulin ninyo.

Para raw sa kaisipang pangkalusugan ang ipinaglalaban?

Naku! Kaibigan, 'wag kang magpatawa!

Pinapahiwatig mo lang sa lahat na wala kang kwenta.

Kay simpleng tungkulin

Sa iba mo pa pinapasanin,

Kagaya ng tanim sa bukirin

Kung ang lahat ng bunga'y kulubot,

Tiyak ang ugat ang siyang dapat na managot.

| SAGUTAN SERYE |

MAMBABALAGTAS 1:

Tunay ka ngang isang bulaklak, marilag ngunit bulag

Sa dami ng kawikaan mo'y nagmukha ka nang may utak.

MAMBABALAGTAS 2:

Mahihiya sa'yo kahit uwak, hamak na puro putak

May ikakatas pa pala ang binatang walang utak.

MAMBABALAGTAS 1:

Namalas na ang kagaspangan ng binibining balatkayo,

Kawawa ang kabataan sa hatid niyang siphayo.

MAMBABALAGTAS 2:

'Di bale ng magmukhang suwapang,

'Wag lang maging isang batang nagtatapang-tapangan.

LAKANDIWA:

Por pabor, Florante at Laura

Kalmahin ang patutsada,

Alalahaning nakatayo tayo

Sa harapan ng madla.

MAMBABALAGTAS 1:

Paaralan ang dapat tumugon!

MAMBABALAGTAS 2:

Hindi! Pamilya ang dapat umaksyon!

MAMBABALAGTAS 1:

Paaralan!

MAMBABALAGTAS 2:

Pamilya!

MAMBABALAGTAS 1:

Paaralan!

MAMBABALAGTAS 2:

Pamilya!

LAKANDIWA:

Kalapastanganan!

Ang inyong kawalanggalang ay 'di ko na matiis pa,

'Wag niyo sanang ipagsawalang-bahala

Ang ating pinakaadhika.

Ang mapunan ang kawalang

Kumakalawang sa kabataan,

Nang mahila at mapunit

Mga pisi sa kanilang isip.

Ipagpaumanhin ang tinuran

Ng dalawang makatang nagtagisan,

Wari'y sila'y nadala lamang

Sa bugso ng nararamdaman.

Gayunpaman sila'y nararapat papurian

Sapagkat sa huli sila ay nanindigan,

Ngunit katanunga'y kailangan na ng agarang kasagutan

Kaya Florante at Laura, iwika ang ninanais nang tuwiran.

| IKATLONG TINDIG |

LAGOM NG MAMBABALAGTAS 1:

Paumanhin sa kataas-taasang Lakandiwa

Pagkat inasal ko ay hindi nakatutuwa,

Paumanhin din sa'yo, binibining Laura

Pagkat taliwas sa pagkamaginoo ang aking winika.

Subalit nawa'y naunawaan

Ang aking mga tinuran,

At hindi balewalain

Ang aking saloobin.

Sapagkat ang nais ko lamang

Ay mapabuti ang kabataan,

Kanilang suliranin, alalahanin ay mapagaan

Habang sila ay nasa kanlungan ng paaralan.

LAGOM NG MAMBABALAGTAS 2:

Ipagpaumanhin kong kapalaluan ko ay naipabulalas, lalo na sa sa'yo, Florante

Sa hangad nating punahin ang suliranin nang ang kabataan ay mapabuti,

Mas lalo pang nagliyab ang apoy at ang madla'y hindi natutuwa't makampante.

Batid ko ang iyong nais

Sadya nga naman na ito ay bulwagan,

Datapwa't tayong dalawa'y tinadhanang ipaglaban

Kung kaya't hindi kita masisisi.

Tungkulin man ng paaralan na ang miserableng kaisipan ng kabataan ay maiwasan

Tanggapin natin ang katotohanan,

Sa agos ng buhay, dapat mayroong malapit na karamay

Ang pamilya ang siyang dapat umagapay.

PAGWAWAKAS NG LAKANDIWA:

Gayon naman pala, tunguhin niyo'y dakila

Ngunit ako'y nalilito at nagtataka,

Pagkat sa lahat ng inyong tinuran

Tila kayo ay nagtutulakan?

Bagamat pamilya ang siyang pinagmulan

Paano naman kapag sila ay nasa paaralan?

Datapwat paaralan ang siyang may kasanayan

Paano naman kapag sila ay nasa tahanan?

Gaya ng inyong winika, kapuwa ay may pananagutan

Katungkulang inaasahang inyong magampanan,

Kaya bakit hindi na lamang kayong dalawa ay magtulungan?

Sapagkat ang mabigat ay gumagaan kapag nagtutuwangan.

Kaya't sa pamamagitan ng kapangyarihang

Iginawad sa'kin bilang isang tagapamagitan,

Aking napagpasyahang magkakaroon lamang ng kalutasan

Kung kapuwa pamilya't paaralan ay magiging magkatuwang.

| WAKAS |